Okoliczności nadzwyczajne – zdarzenia, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków.

Wszystkie zdarzenia, które są bezpośrednią przyczyną opóźnienia lub odwołania lotu, a na które linia lotnicza nie ma wpływu będą okolicznościami nadzwyczajnymi. W takiej sytuacji na podstawie art. 5 ust. 3 Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 przewoźnik zwolniony jest z wypłaty odszkodowania, jeżeli jest w stanie udowodnić, że przyczyny opóźnienia/ odwołania lotu nie dało się uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków.  

fot. silne wiatry uniemożliwające prawidłowe funkcjonowanie lotniska. 

Sytuacje w jakich pasażerom nie będzie przysługiwało odszkodowanie: 

1.     Niebezpieczne warunki atmosferyczne: 

·               Paraliżujące pracę lotniska obfite opady śniegu (wyr. WSA w Warszawie z 29.03.2013 r., VII SA/Wa  2737/12, Legalis; wyr. WSA w Warszawie z 24.05.2012 r., VII SA/Wa 283/12, Legalis) 

·               Mgła ograniczająca widoczność poniżej minimum (wyr. WSA w Warszawie z 20.07.2012 r.,VII SA/Wa 600/12, Legalis; wyr. WSA w Warszawie z 02.03.2016 r., VII SA/Wa 1026/15, Legalis) 

·               Ulewny dreszcz/ grad. 

·               Burze i wyładowania atmosferyczne. Uderzenie pioruna stanowi nadzwyczajną okoliczność w rozumieniu art. 5 ust. 3 rozporządzenia nr. 261/2004 (sąd krajowy w Koneuburg w Austrii w roku z dnia 24.10.2019 r. 21 R 222 / 19y, także w wyroku z dnia 24.07.2020 r. 22 R 209/20). 

2.     Kataklizmy i ekstremalne zjawiska naturalne ( erupcja wulkanu, pył w powietrzu, trzęsienie ziemi, powódź oraz inne klęski żywiołowe), które zakłócają normalne funkcjonowania na danym terenie. 

3.     Zagrożenie bezpieczeństwa państwa, niestabilna sytuacja polityczna, zagrożenie terrorystyczne (por. post. 16.09.2011 r., IV CSK 77/11, Legalis). 

4.     Zderzenie samolotu z ptakiem (wyr. TSUE z 04.05.2017 r. C-315/15, pkt 34). Zderzenie z ptakiem stanowi okoliczność wyłączająca, gdy do zdarzenia doszło bezpośrednio podczas lotu, którego dotyczy postępowania, albo lotu bezpośrednio go poprzedzającego (wyr. WSA w Warszawie z 29.05.2014 r., SA/Wa 63/14 Legalis).  

5.     Strajk. 

·               Strajk członków załogi przewoźnika lub jej części, jako że wpisuje się w ramy normalnego wykonywania działaności danego przewoźnika lotniczego nie może być traktowane jako okoliczność niepozwalającą danemu przewoźnikowi na skuteczne nad nią panowanie (wyr. TSUE z 17.04.2018 r., C-195/17 in. H. Krusemann i in v. TUI Fly Gmb H, EU:C:2018:258, pkt 41-43). 

·               Strajk pracowników służb żeglugi powietrznej, służb ruchu lotniczego oraz personelu lotniska przeciwko zarządzającemu lotniskiem będzie zdarzeniem nadzwyczajnym, któremu przewoźnik lotniczy w sposób racjonalny nie może zapobiec (wyr. TSUE z 04.10.2012 r., C-22/11 Finnair Oyj v. T. Lassooyowi, EU:C:2012:223, pkt 23). 

6.     Zdarzenia mające miejsce na lotnisku: 

·               Zamknięcie pasa startowego.  

·               Uszkodzenie opony samolotu przez śrubę leżącą na pasie startowym lotniska (zob. wyr. TSUE z 04.04.2019 r., Germanwings, C-501/17, EU:C:2011:303). 

·               Obecność rozlanego paliwa na pasie startowym, które prowadzi do jego zamknięcia, o ile paliwo to nie pochodzi z samolotu przewoźnika obsługującego dany lot (zob. wyr. TSUE z 26.06.29219 r., Moens, C-159/18, EU:C:2019:535).  

7.     Wady konstrukcyjne lub błędy projektowe, które mogą wpłynąć na bezpieczeństwo lotu i pasażerów. Nadzwyczajną okoliczność stanowi taki problem techniczny, który nie dotyczy wyłącznie określonego statku powietrznego. Należy tutaj uznać problem dotyczący wszystkich lub określonej serii elementów statków powietrznych, w szczególności, gdy został on potwierdzony przez producenta lub konstruktora statku powietrznego lub właściwą władzę lotniczą (wyr. TSUE z 17.09.2015 r., C-257/14 C. van der Lans v. KLM NV pkt. 40-42). 

8.     Utrudnienia w transporcie lotniczym z powodu pandemii COVID-19. 

9.     Zamknięcie przestrzeni powietrznej: 

·               Za okoliczność nadzwyczajną należy uznać przekierowanie danego lotu na inne lotnisko lub zmianę jego trasy (wyr. WSA w Warszawie z 26.07.2018 r., VII SA/Wa 2656/17, Legalis). 

·               Zamknięcie przestrzeni powietrznej z powodu przerw w dostawie energii elektronicznej powodujących zakłócenie prac radarów i lotniczego sytemu nawigacyjnego (zob. wyr. TSUE z 12.05.2011 r., Eglitis i Ratnieks, C-294/10, EU:C:2011:303). 

·               Zakłócenia w przestrzeni powietrznej związane z problemem obsady stanowisk kontrolerskich (zob. wyr. WSA w Warszawie z 05.09.2013 r., VII SĄ/Wa 2957/12, Legalis). 

10.     Przypadki medyczne, które wymagają pilnej interwencji lekarskiej w związku z uszkodzeniem ciała, nagłą chorobą pasażera, który jej wcześniej nie zgłaszał (wyr. WSA. W Warszawie z 05.12.2018 r.  VII SA/Wa 799/18 Legalis). 

Przewoźnik jest zobowiązany do wykazania, że użył wszelkich zasobów ludzkich lub materiałowych oraz środków finansowych, jakimi dysponował, w celu uniknięcia sytuacji w której wystąpienie nadzwyczajnej okoliczności skutkowało odwołaniem lub opóźnieniem lotu (wyr. TSUE z 04.05.2017 r., C-315/15 M Peškova i in v. Travel Service a.s., EU:C:2017:342 pkt 29 oraz wyr. TSUE z 04.04.2019 r., C-501/17 Germanwings GmbH v. W Pauelsowi, EU:C:2019:288, pkt 33 i 34). 

Aby art. 5 ust. 3 rozporządzenia 261/2004 miał zastosowanie muszą zostać spełnione łącznie 3 przesłanki: 

1.     Wystąpienie nadzwyczajnych okoliczności. 

2.     Związek przyczynowy pomiędzy wystąpieniem nadzwyczajnych okoliczności a odwołaniem/opóźnieniem lotu. 

3.     Podjęcie wszelkich racjonalnych środków w celu zminimalizowania skutków wystąpienia tych nadzwyczajnych okoliczności. 

Lot poprzedzający. 

Obsługujący przewoźnik lotniczy może powołać się na „nadzwyczajną okoliczność”, która miała wpływ na poprzedni lot obsługiwany przez tego samego przewoźnika za pośrednictwem tej samej maszyny pod warunkiem, że istnieje bezpośredni związek przyczynowy między wystąpieniem owej okoliczności a opóźnieniem/odwołaniem kolejnego lotu, czego ocena należy do sądu odsuwającego z uwzględnieniem w szczególności sposobu eksploatacji danego statku powietrznego (wyr. TSUE z dnia 11.06.2020 r. W sprawie LE przeciwko Transportes Aéreos Portugueses SĄ, pkt 55).